Legalność zastawu na przewożonym ładunku

Zastaw na przewożonym towarze na poczet zabezpieczenia płatności przewoźnego

Branża transportowa jest jedną z najbardziej narażonych na problemy związane z uzyskaniem wynagrodzenia za dostarczenie ładunku. Wiele firm transportowych celem odzyskania należności zatrzymuje towar w zastaw do czasu otrzymania płatności. Czy są to jednak działania w pełni legalne?

Prawo do zastawu na ładunku

Według art. 57 ust. 1 i 2 prawa przewozowego przewoźnik może dokonać zastawu na przesyłce w celu zabezpieczenia płatności wynikających z umowy przewozu. Z wykluczeniem dystrybucji przesyłek dotyczących organów państwowych i organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania. Jednakże zgodnie z treścią art. 57 ust. 1 i 2 prawo to dotyczy tylko i wyłącznie przesyłek, które znajdują się u przewoźnika. Ewentualnie u osoby, która w imieniu przewoźnika rozporządza ładunkiem lub ma prawo do rozporządzania nim na podstawie odpowiednich dokumentów.

Ponadto na zabezpieczenie roszczeń zastawem na ładunku zezwala Kodeks cywilny, w którym z treści art. 790 § 1 kc. wynika, że celem zabezpieczenia płatności wynikającej z umowy przewozu przewoźnikowi przysługuje ustawowe prawo zastawu na ładunku. Niemniej jednak prawo to dotyczy tylko i wyłącznie bieżących należności i nie może być stosowane w stosunku do roszczeń zaległych. Ponadto prawo zastawu dotyczy konkretnej umowy przewozu i może być wykonane tylko do czasu, dopóki dana przesyłka znajduje się u przewoźnika. Przepisy te jednoznacznie zatem wskazują, że prawo zastawu nie obejmuje zaległych należności.

Prawo zastawu na towarze w Konwencji CMR

Obowiązująca przede wszystkim w przewozie międzynarodowym konwencja CMR również przewiduje możliwość zabezpieczenia należności prawem zastawu na towarze. Jednakże zgodnie z Konwencją CMR w kwestii transportu międzynarodowego wykonanie prawa zastawu jest dopuszczalne jedynie w przypadku:

• gdy odbiorca jest obowiązany do uregulowania przewoźnego. Na co wskazuje treść listu przewozowego.
• Ewentualnie w sytuacji, w której z winy odbiorcy nie doszło do terminowego uregulowania należności.

Są to dwa zasadniczo najważniejsze zapisy w Konwencji CMR dotyczące zasad zastawu na przesyłce. Ich nieznajomość może doprowadzić do sytuacji, w której ma miejsce bezprawne dokonanie zastawu. W konsekwencji czego dochodzi do opóźnienia w dostawie. I poniesienia przez przewoźnika kary finansowej do pełnej wysokości straty poniesionej w wyniku nieterminowego dostarczenia towaru. Reasumując, przy przewozach międzynarodowych należy dokładnie przeanalizować które przepisy mają zastosowanie w danej sytuacji. I czy zostały spełnione wszystkie przesłanki, które pozwalają na zastosowanie prawa zastawu na towarze.

Jak prawidłowo realizować prawo zastawu?

Ponieważ zastaw jest rodzajem zabezpieczenia dotyczącym niemalże każdego rodzaju roszczeń, przewoźnik bezwzględnie musi zadbać o należyte zabezpieczenie ładunku, który jest zastawem. Ponadto przez cały czas trwania zastawu przewoźnikowi pod żadnym pozorem nie wolno ani korzystać z przesyłki, ani nią rozporządzać. W sytuacji, w której pomimo dokonania zastawu nie dochodzi do uregulowania należności, przewoźnik może jedynie dochodzić swoich roszczeń drogą prawną, dotyczącą postępowań egzekucyjnych. W żadnym razie przewoźnikowi nie wolno dokonać samodzielnie sprzedaży zostawionego towaru.

Ponadto dany zastaw nigdy nie może służyć jako zabezpieczenie ani wcześniejszych umów z danym kontrahentem, ani przyszłych umów. Dodatkowo niedopuszczalne jest stosowanie zastawu na ładunku przy płatnościach odroczonych z tytułu transportu.

Prawo zastawu w przewozach kabotażowych

Kabotaż dotyczy przewozów pomiędzy punktami znajdującymi się na terenie tego samego państwa z wykorzystaniem pojazdu zarejestrowanego w innym kraju. Sytuacje takie wiążą się przykładowo z przewozem towarów wykonywanym przez polskiego przewoźnika tylko i wyłącznie na terenie Niemiec.

W przypadku przewozów kabotażowych do możliwości skorzystania z prawa do zastawu mają prawo zarówno przewoźnik, jak i spedytor. Ponadto w przypadku przewozów kabotażowych prawo zastawu dotyczyć może jednakowo roszczeń bieżących, jak i zobowiązań wynikających z wcześniejszych umów.

Prawo zastawu na towarze – krótkie podsumowanie

Reasumując, zarówno przepisy prawa krajowego, jak i Konwencji CMR umożliwiają przewoźnikowi skorzystanie z prawa do zastawu na towarze tylko i wyłącznie w ramach bieżącej umowy, za wyjątkiem przewozów kabotażowych. W związku z tym wszelkie tego typu praktyki dotyczące zaległych należności są działaniem nielegalnym. Dochodzenie jakichkolwiek zaległych roszczeń jest możliwe tylko i wyłącznie drogą sądową. W której po uzyskaniu prawomocnego wyroku przewoźnik może dochodzić dalszych roszczeń w drodze postępowań egzekucyjnych.

Zapraszamy do kontaktu: