Za jakie osoby odpowiada przewoźnik w świetle Konwencji CMR?

Zastosowanie konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów znajduje zastosowanie do każdego przewozu towarów, jeśli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy znajdują się w dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest stroną Konwencji. Bez znaczenia jest miejsce zamieszkania bądź siedziba stron umowy przewozu.

Postanowienie konwencji CMR kształtujące odpowiedzialność przewoźnika

Istotne postanowienie konwencji, które kształtuje odpowiedzialność przewoźnika to art. 3 CMR, zgodnie z którym „przewoźnik odpowiada, jak za swoje własne czynności i zaniedbania swoich pracowników i wszystkich innych osób, do których usług odwołuje się w celu wykonania przewozu, kiedy ci pracownicy lub te osoby działają w wykonaniu swych funkcji”. Wskazany przepis wynika z charakteru świadczenia przewoźnika wynikającego z umowy przewozu, które nie ma charakteru osobistego. Realnie oznacza to, że przewoźnik może powierzyć dokonanie przewozu towarów innym przewoźnikom – podwykonawcom, jednak działania lub zaniechania takich osób będą obciążać jego, bo to on jest stroną ujętą w liście przewozowym, jednocześnie art. 3 CMR nie obejmuje szkód wyrządzonych przez wyżej wymienione osoby, jeśli wyrządzone zostały one nie w związku z wykonywaniem umowy, a spowodowane zostały jedynie „przy okazji” wykonywania świadczenia objętego umową przewozu.

W związku z czym, często występująca w praktyce kradzież towaru przez jednego z podwykonawców umowy przewozu, co do zasady będzie obciążać przewoźnika – stronę umowy. W taki sposób zaostrzona odpowiedzialność jest wynikiem tego, że piecza nad przesyłką i jej wydanie w niepogorszonym stanie w miejscu destynacji należą do podstawowych elementów umowy przewozu. W postanowieniu art. 3 konwencji CMR wymienia się dwie grupy podmiotów, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność jak za swoje czynności: pracowników oraz wszystkie inne osoby, do których usług przewoźnik odwołuje się w celu wykonania przewozu. Sposób w jaki został sformułowany przepis wskazuje, że zamiarem twórców konwencji CMR było objęcie zakresem osób, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność szerokiego kręgu podmiotów, niezależnie od charakteru i rodzaju stosunku prawnego, w jakim osoby te pozostają z przewoźnikiem. Nie ma zatem znaczenia czy osoby te wykazują się całkowitą samodzielnością przy wykonywaniu funkcji, czy też są podporządkowane przewoźnikowi, czy prowadzą działalność na własny rachunek, czy na rachunek przewoźnika, za wynagrodzeniem, czy nieodpłatnie, czy miały charakter pomocnika (tj. tylko współuczestniczyły z przewoźnikiem w wykonaniu zobowiązania), czy też podwykonawcy (tzn. spełniały świadczenie lub jego istotną część bez udziału przewoźnika).

Co więcej, pomimo zasadniczo szeroko określonego kręgu osób, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność, jak za swoje czynności, przepis art. 3 konwencji CMR wymaga wykładni rozszerzającej. Do kręgu tych osób zaliczyć należy także podmioty, z którymi przewoźnika zawierającego umowę nie łączy bezpośrednio żaden stosunek prawny. Chodzi o podwykonawców i pomocników osób „do których usług przewoźnik się odwołuje”, przy czym liczba ogniw łańcucha relacji prawnych, występujących pomiędzy przewoźnikiem a osobą podwykonawcy czy pomocnika jest obojętna. Przedmiotowa kwestia jest z praktycznego punktu widzenia o tyle istotna, że w międzynarodowym transporcie drogowym zdarzają się dość często długie łańcuchy podwykonawców.

Przyjęcie innej wykładni, przy jednoczesnym braku możliwości (co do zasady) bezpośredniego dochodzenia roszczeń wobec podwykonawców, powodowałoby w praktyce brak odpowiedzialności przewoźnika, który zaciągnął zobowiązanie. Zwrot stanowiący o „odwołaniu się” przez przewoźnika do usług innych osób musi być zatem rozumiany w ten sposób, że chodzi zarówno o bezpośrednie odwołanie się (zlecenie, powierzenie wykonania czynności, prośba o grzecznościową pomoc), ale także odwołanie się pośrednie (poprzez inne działające na rachunek przewoźnika osoby).

Zgodnie z poglądem judykatury prawa: Podstawową zasadą według przepisów Konwencji CMR jest odpowiedzialność przewoźnika, tak jak za swoje własne czynności i zaniedbania, za czynności i zaniedbania swoich pracowników i wszystkich innych osób, do których usług odwołuje się w celu wykonania przewozu, kiedy ci pracownicy lub te osoby działają w wykonaniu swych funkcji (art. 3 Konwencji CMR). Oznacza to, że powód, podejmując się wykonania przewozu na zlecenie spółki (…) przyjął na siebie pełną odpowiedzialność za podwykonawcę oraz wszystkie inne osoby, które będą uczestniczyły w realizacji zlecenia przewozowego. Odpowiedzialność ta obejmuje zarówno wybór kontrahenta – podwykonawcy przewozu, jak i ewentualnych dalszych wykonawców, a także ich działania, służące wykonaniu zobowiązania umownego powoda (wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 12 kwietnia 2018 r., sygn. akt: XII C 2611/14).

Ponadto przewoźnik stosownie do art. 17 Konwencji CMR ponosi odpowiedzialność za najbardziej typowe szkody występujący przy przewozie towarów, a dotyczące szkód spowodowanych opóźnieniem w przewozie oraz za szkody w substytucji przesyłki.

Jako Kancelaria transportowa pomagamy w ustaleniu zasad odpowiedzialności i zakresu odpowiedzialności przewoźnika – w przypadku posłużenia się m.in. przez podwykonawcę do świadczenia usług przewozu.

Zapraszamy do kontaktu: