Transport i Logistyka – windykacja należności

Windykacja sądowa należności pieniężnych w krajowym transporcie towarów – część I.

Problem zatorów płatniczych w branży transportowej jest problemem który dotyczy wielu firm transportowych. Nierzetelni partnerzy biznesowi, długie terminy płatności lub nieskuteczna windykacja pozasądowa, sprawia, że przedsiębiorca jest zmuszony wystąpić na drogę postępowania sądowego.

Negatywne opinie o krajowym wymiarze sprawiedliwości powodują, że część przedsiębiorców z branży transportowej nie szuka jednak ochrony sądowej. Jednakże podkreślić należy, iż pomimo wielu wad polskiego wymiaru sprawiedliwości, sporządzenie prawidłowo pozwu wszczynającego proces tzw. „windykacji sądowej”, ułatwia efektywne uzyskanie korzystnego sądowego rozstrzygnięcia.

Podstawowe wymogi formalne pozwu.

Częstym problemem przy wnoszeniu powództw do sądu jest fakt, iż pozew nie spełnia wymagań formalnych które stawiane są mu przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego. W związku z tym Sąd zobowiązany jest do wezwania powoda do uzupełnienia braków formalnych – pod rygorem zwrotu pozwu (powyższa procedura powoduje, że samo postępowanie przedłuża się o kilka tygodni). Tym samym przypomnieć należy, iż warunki formalne każdego pisma procesowego kierowanego do Sądu zostały szczegółowo uregulowane w przepisach art. 126 i następne Kodeksu postępowania cywilnego (np. oznaczenie sądu, oznaczenie stron, oznaczenie rodzaju pisma, osnowę pisma wraz dowodami na poparcie swoich twierdzeń, podpis, wymienienie załączników, wskazanie wartości przedmiotu sporu). Dodatkowo, iż pozew jest pismem procesowym o szczególnym charakterze, ustawodawca w art. 187 kodeksu postępowania cywilnego nakazuje aby pozew zawierał m.in. dokładne określenie żądania, przytoczenie okoliczności faktycznych oraz wnioski służące do przygotowania rozprawie np. wniosek o wezwanie świadków lub biegłych na rozprawę, polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu.

Właściwość sądu powszechnego

Skuteczność przeprowadzenia szybkiego postępowania sądowego uzależniona jest od złożenia pozwu do właściwego sądu – w przypadku błędnego wskazania sądu wszczynane jest postępowanie o przekazanie sprawy do sądu właściwego. Przepisy prawa przewozowego nie przewidują, w przeciwieństwie do Konwencji CMR, do jakiego sądu osoba uprawniona może złożyć dany pozew. W związku z tym zastosowanie znajdą m.in. przepisy kodeksu postępowania cywilnego, które określają 3 właściwości sądów powszechnych: rzeczową, funkcjonalną, miejscową.

Właściwość rzeczowa w przypadku spraw o zapłatę wskazanej sumy pieniężnej została określona następująco: w sprawach o wartości przedmiotu sporu powyżej 75.000,00 zł właściwym sądem będzie sąd okręgowy. Natomiast w sprawach o wartości przedmiotu sporu mniejszej niż 75.000,00 zł sądem właściwym jest sąd rejonowy.

Z uwagi na fakt, iż w przeważającej części przypadków spory na gruncie prawa przewozowego będą dotyczyły podmiotów będących przedsiębiorcami, to według właściwości funkcjonalnej sprawa winna być rozpatrzona przez właściwy sąd gospodarczy – zazwyczaj są to wydziały gospodarcze wyznaczone w strukturze danego sądu rejonowego.

Z reguły ustalenie właściwości rzeczowej i funkcjonalnej nie jest trudne. Natomiast zasadnicze problemy sprawia ustalenie właściwości miejscowej sądu. Ustawodawca w art. 27 – 42 kodeksu postępowania cywilnego zawarł szereg regulacji związanych z ustalaniem właściwości miejscowej sądu który ma rozpatrzeć daną sprawę. Praktyką jest, iż strony argumentują właściwość miejscową sądu tym, iż wykonanie umowy tj. zapłata za fracht miała nastąpić na rachunek bankowy prowadzony w określonej miejscowości (zazwyczaj w miejscowości w której siedzibę ma powód). Często jednaka taka argumentacja nie jest podzielana przez pozwanego oraz w ostateczności sąd. W związku z tym często przedsiębiorcy z branży transportowej posługują się w swoich zleceniach transportowych/spedycyjnych klauzulą umowną w zakresie poddania sprawy pod osąd sadowi pierwszej instancji, który nie jest właściwy miejscowo do rozstrzygania sprawy. Powyższa praktyka powoduje, że strony już od początku wiedzą jaki sąd miejscowo będzie właściwy do rozstrzygania sporów i ma umocowanie w art. 46 kodeksu postępowania cywilnego (tzw. umowa prorogacyjna).

Właściwość sądu polubownego

Powyższe rozważania dotyczą sytuacji gdy powództwo wnoszone jest do sądu powszechnego. Natomiast przepisy prawa przewozowego umożliwiają poddanie przyszłego sporu pod osąd przez sąd polubowny (tzw. zapis na sąd polubowny, klauzula arbitrażowa). Zapis na sąd polubowny powinien zostać sporządzony na piśmie i stanowić umowę pomiędzy stronami. Wymagania co do ww. formy są spełnione również wtedy gdy zapis został zamieszczony w wymienionych między stronami pismach lub oświadczeniach za pomocą środków porozumiewania się na odległość, które pozwalają utrwalić ich treść. Powołanie się w umowie na dokument zawierający postanowienie o poddaniu sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spełnia wymagania dotyczące formy zapisu na sąd polubowny, jeżeli umowa ta jest sporządzona na piśmie, a to powołanie się jest tego rodzaju, że czyni zapis częścią składową umowy.

Należy przy tym pamiętać, iż dokonanie skutecznego zapisu na sąd polubowny stanowi, iż wniesienie powództwa do sądu powszechnego przez powoda – może skutkować odrzuceniem pozwu. Jak wynika z art. 1165 kodeksu postępowania cywilnego w przypadku gdy dany spór jest objęty zapisem na sąd polubowny, sąd powszechny odrzuca pozew, jeżeli pozwany podniósł zarzut zapisu na sąd polubowny przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

Ustawa Prawo przewozowe nie stawia żadnych wymogów formalnych zapisowi na sąd arbitrażowy – niż te które wynikają z kodeksu postępowania cywilnego. Natomiast przypomnieć należy, iż Konwencja CMR wskazuje, że klauzula arbitrażowa powinna zostać wskazana w samej umowie przewozu oraz treść samej klauzuli winna zawierać, iż sąd arbitrażowy zobowiązany jest do stosowania Konwencji CMR.

Ciąg dalszy nastąpi…

…czyli w kolejnej części artykułu zostanie przedstawiona problematyka wyczerpania drogi reklamacji i wezwania do zapłaty, legitymacji do udziału w postępowaniu sądowym w charakterze strony, dowodach w postępowaniach sądowych związanych z transportem oraz przedawnienia roszczeń wynikających z umowy przewozu towaru.

Piotr Michałowski
radca prawny w Kancelarii Radcy Prawnego Piotr Michałowski, specjalista z dziedziny prawa transportowego i spedycyjnego.

Więcej: publikacja prasowa na portalu etransport.pl

Zapraszamy do kontaktu:

Zobacz także
Potrzebujesz pomocy? Zadzwoń: +48 507 039 346, +48 694 281 190