Odpowiedzialność przewoźnika na gruncie Konwencji CMR

Odpowiedzialność przewoźnika – konwencja CMR

Kwestie odpowiedzialności przewoźnika muszą być rozpatrywane na gruncie właściwego prawa transportowego. W sytuacji przewozu towarów między dwoma państwami – gdzie co najmniej jedno z nich jest stroną Konwencji o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów (CMR) – zastosowanie znajdzie ten akt (w skrócie Konwencja CMR).

Zakres odpowiedzialności przewoźnika

Zakres odpowiedzialności przewoźnika na podstawie art. 17 ust. 1 Konwencji CMR obejmuje utratę lub uszkodzenie przesyłki powstałe w okresie od przyjęcia przesyłki, jej przewozu i wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki. Wskazać należy, iż z zaginięciem towaru mamy do czynienia wtedy, gdy nie został on przekazany odbiorcy.

Konwencja CMR wskazuje 30 dni po upływie umówionego terminu, a w sytuacji, gdy strony nie określiły terminu dostawy – zostaje on wydłużony do sześćdziesięciu dni po przyjęciu towaru przez przewoźnika.

Natomiast jeśli chodzi o uszkodzenie przesyłki – odpowiedzialność przewoźnika wyznacza fakt zaistnienia szkody w określonym czasie, tj. „od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania”, jednak istnieje domniemanie, iż jeżeli przesyłka została przyjęta do przewozu bez zastrzeżeń, to znajdowała się ona w odpowiednim stanie jakościowym i ilościowym.

W sytuacji gdy powstała szkoda ma charakter utajony, odbiorca przesyłki powinien niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni po odbiorze przesyłki, wezwać przewoźnika do protokolarnego ustalenia stanu przesyłki.

W przypadku gdy towar nie został dostarczony w umówionym terminie lub, o ile nie umówiono terminu, jeżeli faktyczny czas trwania przewozu, uwzględniając okoliczności, drobnych jak na przykład czas niezbędny dla skompletowania pełnego ładunku w normalnych warunkach przekracza czas, jaki słusznie można przyznać starannym przewoźnikom, wówczas mamy do czynienia z opóźnieniem.

Zwolnienie przewoźnika z odpowiedzialności

Jak wynika z art. 17 ust. 2 Konwencji CMR: Przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia z dnia 12 czerwca 2018 r.:

• Przy sformułowaniu ostatniej z przyczyn zwalniających ogólnych Konwencja odwołuje się do cech siły wyższej (nieuniknioność zdarzenia, przemożność). Z przepisów Konwencji wynika wymóg najwyższego, ale realnie osiągalnego, stopnia staranności (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w W. (…) z dnia 7 listopada 1995 r., I ACr 606/95, Lex). Wymóg podjęcia wszelkich (a zatem nie tylko rozsądnych, normalnie wymaganych czy ekonomicznie uzasadnionych) środków, w istocie wyznacza rygorystyczną, najwyższą miarę staranności przewoźnika i osób, do których usług się odwołuje przy wykonywaniu umowy(sygn. akt X GC 1022/15).

Zgodnie z art. 17 ust. 3 Konwencji CMR: Przewoźnik nie może powoływać się dla zwolnienia się od odpowiedzialności ani na wady pojazdu, którym się posługuje dla wykonania przewozu, ani na winę osoby lub pracowników osoby, u której pojazd wynajął.

Wspomniane wady pojazdu to wady, które mają wpływ bezpośrednio na szkodę np. użycie zanieczyszczonego środka transportu, który spowodował zanieczyszczenie towaru, jak i wady pośrednie np. powstałe na skutek wypadku drogowego.

Tym samym zgodnie z poglądem doktryny oraz judykatury prawa odpowiedzialność przewoźnika w tym zakresie ma charakter absolutny. Oznacza to, iż w sporze przewoźnik zasadniczo nie może powoływać się, w celu uniknięcia odpowiedzialności, na ewentualne wady pojazdu. Jak wynika z poglądu doktryny:

• Generalnie przyjmuje się, że surowa odpowiedzialność przewoźnika dotyczy wszystkich części pojazdu, niezależnie od funkcji, jakie spełniają. Chodzi przy tym nie tylko o części składowe pojazdu, które zapewniają sam ruch pojazdu, ale również inne funkcje, w szczególności zabezpieczenie towaru. Nie ma znaczenia pomocniczy charakter danej części, materiał, z którego dana część jest wykonana, fakt, że wada miała charakter fabryczny, okoliczność z jakimi trudnościami wiąże się wymiana danego podzespołu (Krzysztof Wesołowski, Umowa międzynarodowego przewozu drogowego towarów na podstawie CMR).

Konwencja CMR – omówienie

Omawiana Konwencja CMR, przewiduje jedynie podstawowe zdarzenia, które mogą zrodzić odpowiedzialność przewoźnika. W sytuacji zaistnienia zdarzenia, które wykracza poza katalog zawarty Konwencji CMR, trzeba zastosować właściwe prawo krajowe, ustalane na gruncie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I). W przypadku prawa polskiego zastosowanie znajdzie Ustawa Prawo przewozowe.

Sprawdź w czym jeszcze może Ci pomóc nasza Kancelaria – prawo transportowe.